Ze skrzynią biegów, a właściwie z kosztami jej naprawy, nie ma żartów. Podzespół ten, na który składa się nawet kilkaset ściśle współpracujących ze sobą elementów, służy do zmiany przełożenia, a tym samym do zmiany charakterystyki pracy jednostki napędowej. Wraz ze zmianą przełożenia zmienia się zakres optymalnej prędkości jazdy, jej komfort akustyczny oraz poziom spalania paliwa czy liczba obrotów silnika niezbędna do jazdy w danym zakresie prędkości.
W samochodach osobowych i ciężarowych wyróżnia się dwa warianty różniące się sposobem obsługi – skrzynie manualne oraz automatyczne. Oba mają swoje wady i zalety, jednak także pewne słabostki, przez które padają ofiarami różnorakich awarii. Jakie są objawy uszkodzonej skrzyni biegów? Odpowiedź z pewnością pomoże w szybkim usunięciu usterki i zaoszczędzeniu ogromnych funduszy.
Zmotoryzowani od wielu lat toczą bój, którego nie da się zakończyć jedyną i prawidłową odpowiedzią. Skrzynia biegów manualna czy automatyczna? To zależy.
Zwolennicy manualnej skrzyni biegów doceniają przede wszystkim wpływ na aktualne przełożenie, możliwość zmiany biegów zależnie od zachowań kierowcy oraz wykonania planowanych manewrów. Wielu kierowców uznaje także, zupełnie bezpodstawnie, że cena ich naprawy jest znacznie niższa niż powszechnego już „automatu”. Czy tak jest w rzeczywistości?
Zagorzali zwolennicy skrzyń automatycznych zwracają uwagę na komfort jazdy i w nowszych modelach mniejsze spalanie przy lepszych osiągach – dobre skrzynie dwusprzęgłowe mogą zmienić przełożenie już w przeciągu kilku milisekund. Jednak nie ma róży bez kolców, tak, jak i skrzyń bez ryzyka powstania usterki. Naprawa automatu może słono kosztować, lecz zestawiając cenę jednorazowej naprawy z wymianą sprzęgieł czy dwumasy cena może nie różnić się aż tak znacząco.
Objawy uszkodzonej skrzyni biegów manualnej są na szczęście stosunkowo łatwe do zdiagnozowania nawet przez niewprawionego kierowcę. Główną przyczyną tej możliwości jest ewidentnie nieprawidłowa praca przekładni, którą każdy zauważy tak szybko, jak szybko się pojawi. Oczywiście warto pamiętać o tym, że takie uszkodzenia z całą pewnością nie znikną same. Wiele początkujących kierowców z chęcią „przeczeka” problem uszkodzonej skrzyni. W efekcie części z nich nie będzie się dało naprawić.
Pierwszym i najpopularniejszym objawem uszkodzeń skrzyni manualnej są luzy na lewarku zmiany biegów, które mogą wynikać zarówno z uszkodzenia tego podzespołu, jak i zluzowania się cięgien. To jednak kwestia, która rzadko zwraca na siebie uwagę w starszych konstrukcjach, w których czasami luzy na lewarku występowały już w chwili wyjazdu z salonu dealerskiego.
Nieco bardziej zauważalnym zwiastunem nadchodzącej usterki są dziwne i niepokojące dźwięki dochodzące do kierowcy podczas zmiany przełożenia. Charakterystyczne zgrzyty, odgłosy tarcia metalu o metal czy uderzenia mogą oznaczać, że przed kierowcą pojawia się widmo nadchodzącej naprawy. Podobnie jest w przypadku, gdy skrzynia wydaje z siebie jednostajny dźwięk przypominający wycie lub buczenie. Bez naprawy, a już przynajmniej dokładnej analizy, się nie obejdzie. Możemy również zauważyć bardzo ciężką pracę skrzyni.
Uszkodzona automatyczna skrzynia biegów daje zgoła inne objawy, gdyż cały proces zmiany przełożeń jest od nas (w przypadku standardowych modeli hydrokinetycznych) zupełnie niezależny. Kierowca nie zauważy zatem trudności we wbiciu odpowiedniego biegu lub trudności w ruszeniu. Zauważy jednak inne niepokojące objawy. Część z nich to defekt kosmetyczny, część jednak może prowadzić do dużych kosztów.
Objawy uszkodzonej skrzyni biegów w automacie mogą przybierać różne formy. Ewidentnym zwiastunem rozległej awarii jest brak konkretnego biegu, np. wstecznego, duże opóźnienia podczas zmiany przełożeń, brak możliwości ruszenia czy też możliwość jazdy tylko na kilku przełożeniach. Sterownik skrzyni może również odmówić zmiany biegów na wyższy lub niższy, a samochód zdławiony podczas ruszania może gasnąć. Bardzo częstym problemem jest także mocne uderzenie podczas zmiany przełożenia, co może towarzyszyć brakom oleju lub poważnej awarii sterownika.
Objawy uszkodzonej poduszki skrzyni biegów w automacie dają z kolei wrażenie intensywnych wibracji przenoszonych aż na kabinę i całą karoserię. Objaw ten występuje w trakcie jazdy, nasila się jednak przy ruszeniu z niskich biegów – z jedynki oraz wstecznego.
Uszkodzenie skrzyni biegów zwiastuje kontrolka jako błąd, która w nowoczesnych samochodach pojawia się na desce rozdzielczej od razu po wykryciu jakichkolwiek nieścisłości w pracy zespołu. Zazwyczaj objawy są wykrywane przez komputer pokładowy jeszcze na długo przed zauważeniem ich przez kierowcę. Niestety nie jest to widok, którego można pozazdrościć – koszty wymiany np. mechatroniki mogą pochłonąć w przypadku modeli dwusprzęgłowych nawet kilkanaście tysięcy złotych i więcej.
Skrzynie manualną i automatyczną można w pewnym stopniu chronić jako użytkownik. W automatach należy bezwzględnie pilnować prawidłowego poziomu oleju i interwałów jego wymiany. Z kolei w manualach trzeba należycie dbać o prawidłową zmianę przełożeń, wciskanie sprzęgła aż do końca, odpowiedzialne ruszanie i niezałączanie biegu wstecznego w trakcie jazdy w przód.
Istotne jest także sprawdzenie skrzyni przed zakupem danego auta. Jeśli kupujesz samochód używany, zawsze sprawdź jej pracę jeszcze przed podpisaniem ostatecznej umowy. Czasy, kiedy auta kupowało się bez jazdy próbnej, powoli odchodzą w niepamięć. Nowoczesne samochody naszpikowane technologią są coraz droższe w naprawie. Warto zatem ich uniknąć, niż później narażać się na duże koszty. A te w skrajnych przypadkach mogą przewyższyć cenę danego egzemplarza auta, np. w przypadku najstarszych i niepopularnych modeli.
Niestety objawy uszkodzonej skrzyni biegów zwiastują bardzo często spory problem – z reguły wiążą się z dość dużą ceną za naprawę.
Podstawowy problem w przypadku automatów jest związany z brakiem zamienników. Producenci zamienników doskonale zdają sobie sprawę z tego, że produkcja części zamiennych do niepopularnych skrzyń automatycznych się po prostu nie opłaca, dlatego ich użytkownicy są postawieni przed murem – części muszą kupować wyłącznie oryginalne i pochodzące z ASO. Ponadto ogromne zaawansowanie techniczne współczesnych automatów podnosi koszty napraw i robocizny, a niektórych nie da się naprawić w sposób inny, niż wymiana całego zespołu.
Problem jest także w sytuacji, gdy zauważymy pierwsze objawy uszkodzonej skrzyni manualnej w samochodach, w których przekładnia ręczna występuje tylko np. w zestawieniu z jednym silnikiem. Wówczas również możemy mieć spory kłopot z dostępnością części. Coraz więcej producentów aut do swoich samochodów montuje bowiem sprawdzone już automaty, głównie ze względu na niezrównaną wygodę jazdy i ich bezobsługową naturę.
Zdecydowanie tak, ale w przypadku skrzyń biegów jak nic innego liczy się warsztat, który podejmie się naprawy. Nowoczesne i precyzyjne skrzynie biegów automatyczne i manualne są coraz bardziej skomplikowane, a do pracy nad nimi wymagane są specjalistyczne narzędzia, czasami takie, pasują tylko do skrzyni jednego producenta. Warto powiedzieć sobie wprost – naprawa zawsze się opłaca – nie opłaca się za to wizyta w serwisie, który nie dysponuje na jej temat odpowiednią wiedzą.
