Tuż przed sezonem letnim wyspecjalizowane serwisy samochodowe zajmujące się układem klimatyzacji w pojazdach przeżywają oblężenie. Poruszanie się pojazdem w upalne dni z pewnością wpływa na komfort kierującego ciężarówką, ale ma też znaczący wpływ na bezpieczeństwo.
Badania przeprowadzone w warunkach wysokiej temperatury wśród kierowców autobusów wskazują, podobnie jak psychologia przemysłowa, że wysoka temperatura może zmniejszyć pobudliwość ośrodkowego układu nerwowego, osłabić funkcje termoregulacyjne organizmu i sprzyjać udarowi cieplnemu. Gdy temperatura ciała wzrasta powyżej 38°C efekt ten jest jeszcze silniejszy. Jeśli obniżymy temperaturę ciała do 37°C możemy zauważyć redukcję ilości popełnianych błędów 1.
Jak widzimy komfort termiczny to nie tylko wygoda, ale wręcz przymus. Jednak aby wykorzystać pozytywne cechy jakie daje nam klimatyzowana kabina ciężarówki powinniśmy zadbać o właściwą obsługę układu klimatyzacji. Pomogą nam w tym poniższe porady.
1. Podstawową czynnością jest wstępny wywiad z użytkownikiem pojazdu. Właściwie zadane pytania pozwalają na ocenę stanu układu klimatyzacji oraz identyfikację elementów na które warto zwrócić uwagę w pierwszej kolejności. Przykładem niech będą pytania „Kiedy ostatni raz układ był serwisowany”, „Czy chłodzi?”.
2. Dobijanie klimatyzacji. Hasło które bardzo często pojawia się podczas rozmowy użytkownika z serwisantem. Musimy pamiętać, że układ klimatyzacji jest układem o określonej wielkości, a więc ilość obecnego w nim czynnika chłodniczego jest określona przez producenta pojazdu i to właśnie ta ilość umożliwia bezproblemową pracę kompresora, a także pozostałych elementów układu. Dlatego też uzupełnianie czynnika powinno odbywać się przy wykorzystaniu odpowiedniego narzędzia, jakim jest stacja do obsługi klimatyzacji oraz wykorzystaniu bazy danych napełnień (bazę danych można pobrać bezpłatnie na stronie https://www.mahle-aftermarket.com/eu/). Zbyt duża ilość czynnika może powodować zmycie filmu olejowego na elementach sprężarki. Kolejne niebezpieczeństwo to wzrost ciśnienia w układzie, a także efekt blokady cieczy, co prowadzi do uszkodzenia kompresora. Z kolei zbyt mała ilość czynnika może prowadzić do niedostatecznego smarowania elementów sprężarki, gdyż to właśnie czynnik chłodniczy jest medium nośnym dla oleju.
3. W układzie klimatyzacji, poza czynnikiem chłodniczym, wykorzystywany jest też olej. Ma on za zadanie smarowanie elementów sprężarki, oraz zabezpieczenie ścianek elementów układu przed korozją. Jaką ilość powinniśmy wprowadzić do układu? Właściwą zasadą jest równość „ile pobraliśmy, tyle wprowadzamy”. Nadmiar oleju może powodować groźne skutki. Blokadę przepływu czynnika w parowniku, lub co gorsza, mechaniczne uszkodzenie kompresora klimatyzacji.
4. Kolejną substancją chemiczną z którą możemy spotkać się podczas rutynowej obsługi układu klimatyzacji jest kontrast Substancja ta ma za zadanie, wraz z lampą emitującą promieniowanie UV, pomóc w wykryciu nieszczelności. Pamiętajmy, już 1g kontrastu w układzie pozwala na użycie wcześniej wspomnianej lampy. Nadmiar kontrastu zmienia parametry fizyczne oleju, rozrzedza go, co negatywnie wpływa na jego właściwości smarujące.
5. Nieszczelności to powszechny problem, który często występuje w układzie klimatyzacji. Nawet sprawny układ, pozbawiony wycieków jest narażony na ubytek czynnika. Powodem tego są mikro nieszczelności, ale też zjawisko zwane dyfuzją. Co jednak, gdy wyciek jest ponadnormatywny? W takim przypadku często używany jest uszczelniacz klimatyzacji. Jego działanie polega na reakcji z powietrzem otaczającym nieszczelność i zmianę stanu skupienia z cieczy w ciało stałe. Pamiętajmy jednak, że niewłaściwe użycie uszczelniacza może prowadzić do uszkodzenia kompresora. Ponadto aktualne przepisy mówią, że w przypadku stwierdzenia ubytku czynnika w układzie powyżej 40g (w przypadku jednego parownika), oraz 60g (dwóch parowników) układ powinien zostać skontrolowany oraz naprawiony, a naprawa powinna być udokumentowana.
6. Jednym z procesów podczas obsługi układu jest wytworzenie (oraz utrzymanie przez około 20 minut) próżni. Etap ten pozwala nie tylko na właściwe uzupełnienie układu czynnikiem, ale co najważniejsze, pozwala na usunięcie wilgoci z układu. Próżnia powinna być wytworzona oraz utrzymana przez 20-30 minut. Czas ten pozwala na zmianę stanu skupienia cząsteczek wody, ciecz przechodzi w stan gazowy. W ten sposób mamy możliwość usunąć wilgoć obecną w układzie. Często, można spotkać się z sytuacją, że czas ten zostaje drastycznie skrócony, do 10 minut, lub mniej. Jest to ewidentny błąd i należy wystrzegać się tej właśnie praktyki. Pamiętajmy również, że proces utrzymania próżni powinniśmy przeprowadzać w temperaturze zbliżonej do temperatury 200C. Niższa temperatura (poniżej 120C) nie zapewni właściwego usunięcia wilgoci.
7. Używajmy identyfikatora, lub analizatora czynnika chłodniczego. Sprzęt ten pozwala na szybką ocenę składu chemicznego zawartości układu klimatyzacji. W pojazdach jeżdżących po naszych drogach możemy spotkać się nie tylko z układami w których czynnik r1234yf został zamieniony na r134a, ale również możemy spotkać się z mieszaniną węglowodorów. Przykładem niech będzie mieszanina gazów, propanu i butanu. Oleje które wykorzystujemy w układzie zostały opracowane z myślą o „klasycznych” czynnikach chłodniczych. Ich połączenie z węglowodorami może skrócić żywotność elementów układu z kompresorem włącznie. Należy też pamiętać, że węglowodory są palne, a to stwarza ryzyko nie tylko uszkodzenia stacji klimatyzacji, ale również , co najważniejsze, drastycznie obniża bezpieczeństwo podczas wypadku komunikacyjnego i stanowi zagrożenie dla personelu obsługującego układ.
8. Pamiętajmy o wymianie filtra kabinowego, oraz odpowiedniej dezynfekcji układu. Te dwie czynności sprawiają, że oddychamy nie tylko czystszym powietrzem, o zredukowanej ilości pyłów PM2.5 , ale też zapewniają bezpieczeństwo mikrobiologiczne w kabinie pojazdu.
1. Badanie „Nastroje kierowców autobusów i ich zdolność reagowania w wysokich temperaturach” wg. Sun Xinolong, Zhao Hui, Feng Shuminb, Li Zhenning.
